ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦਿਵਸ ਕੀ ਹੈ? ਕੀ ਸੀ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ? ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਕਦੋਂ ਪਹੁੰਚਿਆ?ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਤੋਂ ਕੀ ਮਿਲਿਆ?
ਚੰਦਰਯਾਨ-3:24 ਅਗਸਤ 2024
ਦੇਸ਼ ਅੱਜ ਪਹਿਲਾ ਪੁਲਾੜ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਹੋਈ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਉਤਾਰਿਆ ਸੀ। ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਨਰਮ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਨਾ, ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਪਾਇਲਟ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਕਈ ਟੈਸਟ ਕੀਤੇ ਜੋ ਸਾਡੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਚੰਦਰ ਮਿਸ਼ਨ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣਗੇ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦਿਵਸ ਕੀ ਹੈ?
ਇਹ ਦਿਨ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 23 ਅਗਸਤ, 2023 ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਚੌਥਾ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਲੈਂਡਿੰਗ ਸਾਈਟ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਸ਼ਿਵ ਸ਼ਕਤੀ’ ਪੁਆਇੰਟ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ‘ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦਿਵਸ’ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ 23 ਅਗਸਤ, 2024 ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਪੁਲਾੜ ਦਿਵਸ ਦੀ ਥੀਮ ‘ਚੰਨ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕੇ ਜੀਵਨਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਕਹਾਣੀ’ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ, ਇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਲਾਭਾਂ ਅਤੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਅਥਾਹ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਪੁਲਾੜ-ਸਬੰਧਤ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਸ਼ਨ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਸਮਾਗਮ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ।
ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਉਤਰ ਕੇ ਟੈਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੈਂਡਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੋਵਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦਾ ਫੋਕਸ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਉਤਰਨ ‘ਤੇ ਸੀ। ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਨਵਾਂ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਨਾ ਉਤਰ ਸਕਣ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਕਦੋਂ ਉਤਰਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਉੱਥੇ ਕੀ ਕੀਤਾ?
ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 14 ਜੁਲਾਈ, 2023 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 2:35 ਵਜੇ ਸ਼੍ਰੀਹਰਿਕੋਟਾ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਉਡਾਣ ਭਰੀ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾ ਅਨੁਸਾਰ 23 ਅਗਸਤ, 2023 ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਉਤਰਿਆ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ‘ਤੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਉਦੇਸ਼ ਸਨ: ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਨਰਮ ਲੈਂਡਿੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ, ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਰੋਵਰ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ। ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੈਂਡਰ ਕਈ ਉੱਨਤ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਸੀ। ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਯੰਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸਾਬਤ ਹੋਈ।
