ਐਤਵਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ – ਨਿਊਜ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਪੋਰਟ – ਪੇਸ਼ਕਸ਼ – ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ

ਐਤਵਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ – ਨਿਊਜ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਪੋਰਟ – ਪੇਸ਼ਕਸ਼ – ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ

ਰੂਸ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਟੀ ਨੇ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਲਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਰੂਸੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵੈਕਸੀਨ ਬਣਾਈ ਹੈ ਜੋ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗੀ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਬਾਡੀ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ । ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਟੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ 100 ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਵੈਕਸੀਨਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਨ ਤੋਂ ਤਿੰਨ, ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਦੋ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਟੈਸਟ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ
ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਵਾਇਰਸ ਵਿਗਿਆਨੀ ਐਂਜਲਾ ਰਾਸਮੁਸਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵੈਕਸੀਨ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਸਵਾਲ ‘ਤੇ “ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਹੋਵੇਗਾ, 2020 ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ 2021 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹੀਂ, । ”
ਐਂਜਲਾ ਰਾਸਮੁਸਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਵੇ ਅਤੇ ਫੇਰ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰੇ। ਇਹ ਵੈਕਸੀਨ, ਜੋ ਕਿ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਡਰੱਗਸ ਫਰਮ ਐਸਟਰਜ਼ੇਨੇਕਾ ਨਾਲ ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਵਰਗੇ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਿਮਪਾਂਜ਼ੀ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ, MRNA ਵੈਕਸੀਨ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਦਵਾਈ ਕੰਪਨੀ ਮਡਰੇਨਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਜੈਨੇਟਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸਪਾਈਕ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਿਨੋਵਾਕ ਬਾਇਓਟੈਕ ਦਵਾਈ ਕੰਪਨੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਵੈਕਸੀਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਫਿਰ ਪੜਾਅ 3 ਦੀ ਪਰਖ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਐਂਜਲਾ ਰਾਸਮੁਸਨ ਅਨੁਸਾਰ, “ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜਾਅ 3 ਪਰਖਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵੈਕਸੀਨ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫੇਰ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਇਹ ਲੋਕ ਆਮ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਬਾਕੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ”

ਜਦੋਂ ਵੈਕਸੀਨ ਜਾਨਵਰਾਂ ‘ਤੇ ਪਰਖ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਇਹੀ ਪਰਖ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖਿਲਵਾੜ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਐਂਜਲਾ ਰਾਸਮੁਸਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਪਰਖ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵੈਕਸੀਨ ਦੇ ਪੜਾਅ 3 ਦੀਆਂ ਪਰਖਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਲਾਗ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ। ”
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਵੈਕਸੀਨਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦਬਾਅ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਤਰੇ ਵੀ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। “ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਨਹੀਂ ਸਕੋਗੇ।” ਐਂਜਲਾ ਰਾਸਮੁਸਨ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰਖ ਭਾਗੀਦਾਰ ਵਾਸਤੇ, ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਂਗੇ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਖਤਰੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਪਰਖ ਦੇ ਸਟੀਕ ਨਤੀਜੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਵੈਕਸੀਨ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਜੇ ਕੋਈ ਸਟੀਕ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦਾ।

ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਮੰਗ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ?
ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਵੈਕਸੀਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਾਸਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ ਵੈਕਸੀਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ? ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਂਦਿਆਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਯੇਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਗਲੋਬਲ ਹੈਲਥ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸਾਦ ਓਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਅਸੀਂ ਇੰਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਵੈਕਸੀਨ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਵੈਕਸੀਨ ਦਾ ਲਾਇਸੰਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੈਕਸੀਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਦਵਾਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਰਬਪਤੀ ਬਿਲ ਗੇਟਸ ਨੇ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਦ ਓਮਰ ਅਨੁਸਾਰ, “ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਵੈਕਸੀਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਬੌਧਿਕ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੈਕਸੀਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ”

ਅਗਲੀ ਚੁਣੌਤੀ ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਾਸਤੇ ਵੱਡੀ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ। ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ 24 ਘੰਟੇ ਬਿਜਲੀ ਅਜੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਦ ਓਮਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਧਿਆਨ, ਛੋਟੀਆਂ ਪਰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੱਲ ਹੋਵੇਗਾ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਫਰਿੱਜ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿੰਨੀ ਜਗਹ ਲੱਗੇਗੀ।” ਵੰਡ ਅਤੇ ਭੰਡਾਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ‘
ਪਰ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਮੌਜ਼ੂਦਾ ਵੈਕਸੀਨਾਂ ਦਾ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ। ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਨਾਲ ਹੀ, ਲੋਕਾਂ ਵਾਸਤੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀਆਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਦੇਣਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਾਦ ਓਮਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਲਾਈਨ ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਾਉਣ, ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਘੱਟ ਜਗਹ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਣ। ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਲੋਕ ਵੈਕਸੀਨ ਲੈਣ ਲਈ ਲਾਗ ਦਾ ਖਤਰਾ ਮੁੱਲ ਲੈਣ । ਤੁਸੀਂ ਕਹੋਗੇ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਲਾਗ ਲੱਗਣ ਦਾ ਡਰ ਕੀ ਹੈ? ਪਰ ਇਹ ਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਵੈਕਸੀਨ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਹਫਤਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ ਅਜੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੈਕਸੀਨ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣੀ ਹੈ। ”

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣਾ ਤਜ਼ਰਬਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਾਦ ਓਮਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, “ਪੋਲੀਓ, ਛੋਟੀ ਪੋਕਸ, ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਸ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਵੈਕਸੀਨ ‘ਤੇ ਕਈ ‘ਲੌਜਿਸਟਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ’ ਦੇਖੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ‘ਔਜ਼ਾਰ’ ਹਨ, ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਕੋਰੋਨਾ ਵੈਕਸੀਨ ਵਾਸਤੇ ਇੱਕ ਸਟੀਕ ਰਣਨੀਤੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਗੀਆਂ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਕਮੀ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੜੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਪਾਰ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਉਲਝ ਗਏ ਸਨ। ਫਿਰ, ਜਦੋਂ ਯੂ.ਐੱਸ. ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਤਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਟੈਰਿਫ ਕੰਧ ਸੀ। ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ.ਸੀ. ਵਿਚ ਪੀਟਰਸਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਫੈਲੋ ਚੇਡ ਬਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਇਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ‘ਤੇ ਅਜਿਹੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਪਾਬੰਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੈਕਸੀਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ? ”

ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹੋ ਗੱਲ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ. ਇਹਵੀ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਲਈ ਐਂਟੀ-ਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈ ਰਾਮਦੇਸੀਵਰ ਵਰਗੀ ਹੀ ਸੀ। ਯੂ.ਐੱਸ. ਨੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਸਟਾਕ ਲਿਆ. ਇਸ ਰਵੱਈਏ ਬਾਰੇ ਚਾਡ ਬਾਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾੜੇ ਨਤੀਜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹੋਂ ਪੁੱਟਣ ਲਈ ਹਰ ਥਾਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ। ਯਾਤਰਾ ਪਾਬੰਦੀ ਕਦੇ ਵੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਣਗੀਆਂ । ”

ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਾਲੀ ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ, ਬਾਕੀ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਵੈਕਸੀਨ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚਾਡ ਬਾਓਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲਿੰਕ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਚਾਡ ਬਾਓਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ਵੈਕਸੀਨ ਵਾਸਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਰਿੰਜਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਯਾਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਲਈ ਹਰ ਵਿਕਲਪ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਦਾ ਕੋਈ ਭਾਗ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ”

ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਹੈਲਥ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰਿਚਰਡ ਫਿਚਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਉਮੀਦਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਇਕ ਜਾਂ ਦੋ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਪਰ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਾਸਤੇ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰਿਚਰਡ ਫਿਸ਼ਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਵੈਕਸੀਨ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਚੱਲ ਰਹੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭਟਕਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ਇੰਜ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਵੈਕਸੀਨ ਆਵੇਗੀ, ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ‘ਗੇਮ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਵੈਕਸੀਨ’ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। “ਗੇਮ ਚੇਂਜਿੰਗ ਵੈਕਸੀਨ” ਉਹ ਵੈਕਸੀਨ ਹੈ ਜੋ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਸਰਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਖਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਕਈ ਵਾਰ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤਰਜੀਹੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਫੇਰ ਉਹ ਦਿਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਫੇਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਾ ਕੇ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪ ਲੱਭ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਫਿਰ ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਵੈਕਸੀਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਸਰਦਾਰ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਚਾਡ ਬਾਓਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਵੈਕਸੀਨ, ਜੋ ਕਿ ਵੱਡੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਅਸਰਦਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੈਕਸੀਨ ਬਣਾਈ ਸੀ, ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦੇਣ।

ਇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ, ਜੋ ਕਿ ਯੂਰਪ ਜਾਂ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਹਿਲੀ ਵੈਕਸੀਨ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਸਰਦਾਰ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ। ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਇਹ ਕਮੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। “ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਕਾਇਮ ਹਨ, ਪਰ ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਵੈਕਸੀਨ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵਧੇਰੇ ਉਮੀਦਾਂ ਪਾਲ ਲਈਆਂ ਹਨ?

HIV-ਏਡਜ਼ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਨ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਲ 1984 ਵਿੱਚ, ਯੂ.ਐੱਸ. ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ HIV ਵੈਕਸੀਨ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਟੈਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਪਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਐਚਆਈਵੀ ਵੈਕਸੀਨ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਰਿਚਰਡ ਫਿਸ਼ਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ, “1980ਵਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈਕੇ 1990ਵਿਆਂ ਤੱਕ, ਅਸੀਂ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪਾਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚ ਸਕਦੇ।

ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਅਸੀਂ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਐਂਟੀ-ਰੈਟਰੋ-ਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੇਮ ਚੇਂਜਰ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। ਪਰ ਐਚਆਈਵੀ-ਏਡਜ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਦੇ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਬਿਨਾਂ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਕੀਤੇ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੱਕੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਵੈਕਸੀਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ, ਅਸੀਂ HIV ਇਲਾਜ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ”

ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੈਕਸੀਨ ਬਣਾਉਣ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਵੈਕਸੀਨ ਉਸ ਗਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਗਤੀ ਨਾਲ ਇਹ ਕੰਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਈ ਸੰਭਾਵੀ ਵੈਕਸੀਨਾਂ ਆਪਣੀ ਪਰਖ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਨਵੀਂ ਵੈਕਸੀਨ ਅਸਰਦਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵੀ ਹੈ। ਪਰ, ਇਹ ਵੀ ਖਦਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਅਸਰਦਾਰ ਵੈਕਸੀਨ ਬਣਾਉਣ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਆਸ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ