“ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਿੱਥੇ ਹੈ”- ਇੱਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ
“ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਿੱਥੇ ਹੈ”- ਇੱਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ
– ਅਨੁਵਾਦਕ ਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਨੋਨਾ
ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਸਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਇਨਾਮ ਦੇਵੇਗਾ ਜੋ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਂਟ ਕਰੇਗਾ। ਫੈਸਲੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕਈ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਉਤਾਵਲੇ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਲੈ ਕੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਮਹਿਲ ਪਹੁੰਚੇ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਇਕ-ਇਕ ਕਰਕੇ ਸਾਰੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਐਵਾਰਡ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ।
ਪਹਿਲੀ ਤਸਵੀਰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸ਼ਾਂਤ ਝੀਲ ਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਝੀਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਇੰਨਾ ਸਾਫ਼ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਸਤ੍ਹਾ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮੌਜੂਦ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਦੀ ਮੂਰਤ ਉਸ ਉੱਤੇ ਉਭਰ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਨੀਲਾ ਅਸਮਾਨ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੇ ਬੱਦਲ ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਗੇਂਦਾਂ ਵਾਂਗ ਤੈਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਉਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੋਈ ਤਸਵੀਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
ਦੂਸਰੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜ ਵੀ ਸਨ, ਪਰ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸੁੱਕੇ, ਬੇਜਾਨ, ਉਜਾੜ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸੰਘਣੇ ਬੱਦਲ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਚਮਕ ਰਹੀ ਸੀ… ਤੇਜ਼ ਬਾਰਸ਼ ਕਾਰਨ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਉਛਾਲ ਸੀ… ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਦਰੱਖਤ ਹਿੱਲ ਰਹੇ ਸਨ। … ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਝਰਨੇ ਨੇ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੇ ਵੀ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਵੇਖੀ ਉਹ ਸੋਚੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ‘ਸ਼ਾਂਤੀ’ ਨਾਲ ਕੀ ਸਬੰਧ ਹੈ… ਇਸ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਹੈ।
ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਤਸਵੀਰ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਇਨਾਮ ਮਿਲੇਗਾ। ਫਿਰ ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਸਿੰਘਾਸਣ ਤੋਂ ਉੱਠਿਆ ਅਤੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਦੂਜੀ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਇਨਾਮ ਦੇਵੇਗਾ।
ਹਰ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨ ਸੀ! ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਵਿਰੋਧ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ:
“ਪਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਉਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਮੇਰੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ?”
ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਆਓ!”* ਰਾਜੇ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।
ਦੂਜੀ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ, ਰਾਜੇ ਨੇ ਕਿਹਾ: _“ਝਰਨੇ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹਵਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਝੁਕੇ ਹੋਏ ਇਸ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਦੇਖੋ। ਇਸ ਦੀ ਟਾਹਣੀ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਨੂੰ ਦੇਖੋ, ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਨਰਮ, ਕਿੰਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਖੁਆ ਰਿਹਾ ਹੈ …”
ਫਿਰ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ: _
“ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿਣ ਦਾ ਇਹ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਰੌਲਾ-ਰੱਪਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਮਿਹਨਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਤੁਹਾਡੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ???? ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ, ਅਸ਼ਾਂਤੀ, ਅਰਾਜਕਤਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ, ਆਪਣੇ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਟੀਚੇ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੋ।”
ਹੁਣ ਸਭ ਸਮਝ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਰਾਜੇ ਨੇ ਦੂਜੀ ਤਸਵੀਰ ਕਿਉਂ ਚੁਣੀ ਸੀ। ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਕਸਰ ਅਸੀਂ ‘ਸ਼ਾਂਤੀ’ ਨੂੰ ਬਾਹਰੀ ਚੀਜ਼ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਤੱਕ ਲੱਭਦੇ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਚੇਤਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਦੁੱਖ, ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਔਕੜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੈ। ਜੀਉਣਾ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤਦ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿਚ ਸੜਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ, ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
– ਲੇਖਕ ਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਨੋਨਾ