ਮੌਸਮ ਗੜਬੜੀ – ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਡਿਗਣ ਨਾਲ 14 ਮੌਤਾਂ – ਕਿਉਂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ – ਪੜ੍ਹੋ ਕੀ ਹੈ ਮੌਸਮ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਪ੍ਰੈਲ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਗਰਮ
ਮੌਸਮ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ
ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਠੰਡੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ, ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਗੜੇਮਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ ਇਸ ਵਾਰ ਮੌਸਮ ਠੰਢਾ ਰਿਹਾ। ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਚਾਨਕ ਤਬਦੀਲੀ ਵੀ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਆ ਰਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਅਸਰ ਹੋ ਰਿਹਾ। ਕਲ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਕਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਰਜ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਡਿੱਗਣ ਕਾਰਨ 14 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਡਿੱਗਣ ਕਾਰਨ 14 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ।
ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਡਿੱਗਣ ਕਾਰਨ ਪੂਰਬਾ ਬਰਧਮਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਚਾਰ, ਮੁਰਸ਼ਿਦਾਬਾਦ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੋ-ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੱਛਮੀ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਅਤੇ ਹਾਵੜਾ ਦਿਹਾਤੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛੇ ਹੋਰ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਅਤੇ ਹਾਵੜਾ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਤੋਂ ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੀੜਤ ਕਿਸਾਨ ਹਨ ਜੋ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ।
ਆਮ ਨਾਲੋਂ 19% ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਪਿਆ
ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਰਚ-ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਲੰਮੀ ਔਸਤ ਮਿਆਦ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਆਮ ਨਾਲੋਂ 19% ਵੱਧ ਮੀਂਹ ਪਿਆ। ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜ ਜੋ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਬਾਰਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ ਭੂਮੱਧ ਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ-ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਰਸ਼ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ ਕਾਰਨ ਅਪ੍ਰੈਲ ‘ਚ ਮੌਸਮ ਠੰਢਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਯਕੀਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਮਈ ‘ਚ ਵੀ ਮੌਸਮ ਠੰਢਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।
ਮੌਸਮ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ
ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਠੰਡੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ, ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਗੜੇਮਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ ਇਸ ਵਾਰ ਮੌਸਮ ਠੰਢਾ ਰਿਹਾ। ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਚਾਨਕ ਤਬਦੀਲੀ ਵੀ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਜਦੋ ਕਿ ਫਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਮਾਰਚ-ਅਪ੍ਰੈਲ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਹੀਟ ਵੇਵ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਰਾ ਨਹੀਂ ਉਤਰਿਆ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਮਾਡਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਗਣਿਤਿਕ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਉਹ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਮਾਡਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਗਰਿੱਡ ਰੈਜ਼ੋਲਿਊਸ਼ਨ, ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਲੀਡ ਟਾਈਮ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਮੌਸਮ ਗੜਬੜੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਛੇ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀਆਂ ਨੇ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਟਰਫ ਅਤੇ ਚੱਕਰਵਾਤੀ ਚੱਕਰ, ਮੱਧ ਅਤੇ ਉਪਰਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੀ ਪਰਤ ਦੀ ਗਤੀ ਵੀ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਹੇਠਲੀ ਪਰਤ ‘ਚ ਹਲਚਲ ਕਾਰਨ ਹਵਾਵਾਂ ਮੌਸਮ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬੇਹੱਦ ਠੰਡੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਆਈਐਮਡੀ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪੱਛਮੀ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰ ਮੌਸਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਆਪਕ ਹੈ।